Technieken voor het maken van Structuur
- Marinka van der Zee
- 9 dec 2024
- 5 minuten om te lezen
Diepte, Dynamiek en Ervaring in Kunst
Structuur en dynamiek spelen een cruciale rol in kunst, al sinds de oudheid. Kunstenaars hebben door de eeuwen heen verschillende technieken ontwikkeld om visuele diepte en dynamiek te creëren, maar ook om kunstwerken een tastbare kwaliteit te geven die hun betekenis versterkt. Denk bijvoorbeeld aan de reliëfs in de Egyptische tempels of de triomfbogen van de Romeinen, zoals de Boog van Titus. Deze sculpturen gebruikten diepte en structuur om een dramatisch effect te creëren, waarbij het reliëf niet alleen visueel interessant was, maar ook een symbolische lading kreeg.
In de barokke kunst werd bijvoorbeeld de techniek van clair-obscur (licht-donker contrast) populair, waarbij kunstenaars als Caravaggio de dramatiek versterkten door contrasten in licht en schaduw. Een ander indrukwekkend voorbeeld is Gian Lorenzo Bernini's De Extase van Theresia, waar de fysieke structuur van het beeld en de manier waarop het licht valt, de emotionele lading van het werk versterkt.
Ook in de moderne kunst speelt textuur een belangrijke rol. Vincent van Gogh gebruikte bijvoorbeeld de techniek impasto, waarbij dikke lagen verf worden aangebracht om een intensere textuur te creëren. Sterrennacht (1889) is een goed voorbeeld van hoe deze techniek niet alleen de diepte, maar ook de dynamiek van het werk versterkt.
Een ander hedendaags voorbeeld is Anselm Kiefer, die natuurlijke en industriële materialen zoals stro, gedroogde bloemen, stof, staal, houtskool en klei in zijn werk verwerkt. Zijn nieuwste werk, "Sag mir wo die Blumen sind", zal in maart 2025 debuteren als onderdeel van een bijzondere gezamenlijke tentoonstelling van het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Gogh Museum. Deze grootschalige installatie ( 24 meter) onderzoekt thema's als natuur, verlies en regeneratie, en is geïnspireerd door de beroemde anti oorlogsliederen "Sag mir wo die Blumen sind" en Vincent van Gogh’s "Zonnebloemen".
Diepte en Dynamiek in Kunstwerken
Diepte en dynamiek zijn niet zomaar esthetische keuzes, maar essentiële middelen voor het creëren van visuele aantrekkingskracht en emotionele impact. Diepte versterkt de illusie van ruimte, waardoor een kunstwerk een meer gelaagde, realistische uitstraling krijgt. Dynamiek brengt beweging en energie in het werk, wat de kijker uitnodigt om zich meer verbonden te voelen met het kunstwerk. In realistische kunst versterkt diepte de geloofwaardigheid van het afgebeelde, terwijl het in abstracte werken de complexiteit en symboliek vergroot, waardoor het werk uitnodigt tot interpretatie.
Variatie en contrast in texturen, lijnen en kleuren zorgen ervoor dat het oog van de kijker op een natuurlijke manier door het kunstwerk beweegt. Dit maakt het bekijken van het werk een actieve, boeiende en plezierige ervaring. De kijker wordt aangemoedigd om van detail naar detail te bewegen wat de ervaring verdiept.
De Fysieke Structuur van een Kunstwerk
Een ander belangrijk aspect is de fysieke structuur van een kunstwerk. Het voegt een tastbare dimensie toe die het werk niet alleen visueel maar ook bijna fysiek voelbaar maakt, zelfs zonder aanraking. Kunstwerken met textuur nodigen de kijker uit om dichterbij te komen, te observeren en zelfs om nieuwe lagen te ontdekken. Dit verhoogt de betrokkenheid en de waardering van het werk, aangezien het niet alleen een visuele maar ook een sensuele ervaring wordt.
Tastbare structuren trekken de aandacht en houden kijkers langer betrokken. Ze moedigen hen aan om de details te verkennen en steeds nieuwe elementen te ontdekken, wat hun waardering en begrip van het werk verdiept.
De fysieke textuur benadrukt ook de hand van de kunstenaar, waardoor het werk authentieker en menselijker aanvoelt. Dit versterkt de indruk dat het kunstwerk een levend object is, met een eigen geschiedenis en intentie van de maker.
Conventionele Technieken in Kunst
Er zijn verschillende conventionele technieken die kunstenaars gebruiken om structuur en dynamiek te creëren. Gips, stucwerk, voegsel en gesso behoren tot de traditionele materialen die veelvuldig worden toegepast om reliëf en textuur toe te voegen aan kunstwerken.
Gips is ideaal voor het creëren van reliëfstructuren. Het wordt vaak aangebracht met een paletmes om gedetailleerde of grove texturen te maken.
Stucwerk, een mengsel van kalk en water, wordt vaak gebruikt voor muurkunst of schilderijen, en kan zowel grof als glad afgewerkt worden.
Voegsel, bekend van tegelwerk, wordt gebruikt voor het creëren van stevige en solide structuren, waarbij het gemakkelijk met een spatel in patronen kan worden verwerkt.
Door mediums zoals gel, pasta of impasto aan acryl- of olieverf toe te voegen, kun je de textuur aanpassen. Gebruik penselen, sponsjes of paletmessen om dimensie te creëren. Het voordeel is dat je het (bijna) kant en klaar kan kopen; vaak hoef je alleen je verf toe te voegen. Dit geeft een naadloze textuur en is gemakkelijk te gebruiken, ook voor beginners. Gesso is een traditioneel ondergrondmateriaal. Het kan dik worden aangebracht om een basis te creëren voor je verf toe voegt. Met sponzen, messen, paletmes, etc kan men interessante effecten creëren. Gesso is multifunctioneel en kan als primer, maar ook als textuurelement worden aangebracht. Ook kan het worden geschuurd voor een gladde of ruwe afwerking.
Onconventionele Technieken: Het Overschrijden van Grenzen
Naast conventionele technieken zijn er ook onconventionele technieken die de grenzen van kunst uitdagen. Deze technieken gebruiken vaak onverwachte materialen zoals stro, aarde, bladeren en zand, waardoor een unieke en aardse uitstraling ontstaat.
Glasparels kunnen worden gemengd met schildermediums of direct op natte verf worden aangebracht om een subtiele glinstering toe te voegen. Je kan zowel fijne, kleine als grove, grote glasparels vinden. Je hebt ze zelfs in kleuren bijvoorbeeld voor het maken van armbandjes.
Zand kan worden verwerkt in verf of medium, waarbij fijn filterzand bijvoorbeeld zorgt voor een subtiele textuur. Zand kan rechtstreeks in verf of een medium worden verwerkt. Verschillende soorten zand zorgt voor verschillende texturen dus probeer eens te experimenteren! Zand is betaalbaar en gemakkelijk beschikbaar. Het kan de verf dikker maken indien nodig en voor grove en fijne effecten zorgen.Dit geeft een onverwachte ruwheid aan het werk, die vooral effectief is in landschappen.
Andere bijvoorbeeld: Zoetwaterparels, Schelpen, stof, touw, steen, hout, cabochons, (kaarsen)wax, bedeltjes, kralen, bloemen, etc.
Vooruitstrevende Kunstenaars
Hierboven hebben we al een werk besproken wat zeer interessante technieken gebruikt, maar er zijn natuurlijk veel meer kunstenaars die op een bijzondere wijze materialen gebruiken. Neem bijvoorbeeld de kunstenares Eva Jospin. Zei staat bekend om haar gedetailleerde landschappen en installaties, volledig gemaakt van karton. Jospin transformeert dit alledaagse en vaak onderschatte materiaal in sprookjesachtige bossen, ruïnes, grotten en tempels. Haar werken variëren van intieme sculpturen tot monumentale stukken die kijkers uitnodigen om te verdwalen in haar fantasiewerelden. Door het karton op verschillende manieren te bewerken creëert ze texturen die bomen, stenen en vegetatie realistisch nabootsen. Tegelijkertijd roept het fragiele karakter van het materiaal reflecties op over de kwetsbaarheid van de natuur.
Nog een hele bijzondere is Nic Cave. Nick Cave is een Amerikaanse kunstenaar en performer, vooral bekend om zijn "Soundsuits". Deze worden gemaakt van verschillende materialen waaronder knopen, veren, stof, draad en andere alledaagse objecten. Ze zijn gemaakt om te reageren op de beweging van de drager en stralen een krachtige manier uit om te communiceren over thema's als identiteit, bescherming en het sociaal -politieke klimaat. Cave spreekt zelf over hoe de kostuums oorspronkelijk waren bedoeld als een soort "beschermende pantser" tegen racisme en discriminatie. Zijn werk is vaak visueel overdonderend, met een sterke nadruk op kleur, textuur en de emotionele kracht van de materialen. Een heel interessant linkje naar zijn video over zijn werken; https://art21.org/watch/art-in-the-twenty-first-century/s8/nick-cave-in-chicago-segment/
Doris Salcedo gebruikt materialen als meubels, kleding, rozen en gras. Haar werken geven vorm aan themas´s als pijn, verlies, trauma en verdriet. Dit is meteen een kleine vooruitblik op de volgende blogpost; Over het helen van trauma´s met kunst.
Wat Vind Jij?
Wat denk jij van deze benadering van kunst? Zijn er technieken of kunstenaars die je zouden inspireren?
Deel je gedachten en reacties hieronder!
Comments